«تنگه ابوقریب» فراتر از استانداردهای سینمای ایران

فیلم سینمایی «تنگه ابوقریب» نمونه متفاوتی از سینمای جنگ و دفاع مقدس ما است؛ با توجه به آن عقبه و پیشینه تاریخی که به عنوان مهم‌ترین ژانر سینمایی بعد از انقلاب کشورمان داشته است. جدا از حضور غافلگیرکننده بهرام توکلی در چنین ژانری و با توجه به سابقه کاریش، موفقیت این فیلمساز در اجرای مطلوب و ایده‌آل آن مضمون و دستمایه تاریخی خودش می‌تواند خیلی درخور اعتنا و ستایش باشد؛ چرا که من معتقدم در ادامه آثاری از زنده‌یاد رسول ملاقلی‌پور مثل «سفر به چذابه»، «هیوا» و «مزرعه پدری»، فیلم سینمایی «تنگه ابوقریب» بدون این که بخواهم اغراق کنم از استانداردهای سینمای ما پا فراتر گذاشته و می‌تواند مخاطب را در آن موقعیت مخاطره‌آمیز رزمندگان در روزهای آخر جنگ قرار دهد.

نتیجه و حس روانشناسانه چنین اجرا و نمایشی، همذات پنداری تماشاگر با آن حضور تجمع‌یافته قهرمانانه منتخب بهرام توکلی است. ما با یک نمونه متفاوت و استثنایی در «تنگه ابوقریب» سروکار داریم؛ چون برخلاف اکثر قریب به اتفاق فیلم‌های دفاع مقدسی ما که خود را محدود و مقید به یک شمایل منفرد قهرمانانه می‌کنند، ما در این فیلم قهرمان را در یک نمایش و حضور تجمع یافته می‌بینیم و در نهایت در این جمع به یک فرد می‌رسیم به نام «علی» که بر اساس نگاه ناظر تاریخی خودش و مشاهدات واقع‌بینانه‌ای که در این مسیر و طی طریق داشته، به یک آگاهی و رشد زودرس در شخصیت فردی و اجتماعی خودش می‌رسد و چنین دورنما و افق دید می‌تواند پیشنهادی باشد برای نسل‌های بعدی جامعه فعلی ما که به دلایل مختلف از آن حضور آرمانی و از آن جلوه‌گاه کنش‌مندانه دور افتاده‌اند و در یک موقعیت به شدت منفعلانه افتاده‌اند.

از این جهت فیلم سینمایی «تنگه ابوقریب» یک حس، یک همدلی و همراهی به موقع و در عین حال تاریخی را به جامعه جدا افتاده ما تزریق می‌کند. از طرفی دیگر «تنگه ابوقریب» می‌تواند تلنگری به موقع باشد برای روح خسته و از توان‌افتاده یک ایرانی که ریشه در این خاک دارد و او را به یک گذشته نه چندان دور پرغرور و افتخارانگیز بیاورد. از یک جنبه مهم ما در «تنگه ابوقریب» مقوله رفاقت را در یک حضور و یک مناسبت اجتماعی می‌بینیم؛ یعنی اگر ما بخواهیم برای رفاقت، تعریفی ساده، دمِ دستی و محله‌ای قائل شویم، پیشنهادی که بهرام توکلی در فیلم «تنگه ابوقریب» می‌دهد، این است که ما می‌توانیم مفاهیم و ارزش‌های شرقی و اینجایی خودمان را در یک حرکت همدلانه اجتماعی، در کنار یکدیگر تجربه کنیم و به یک خودباوری عمومی برسیم.