چند سئوال از آیت الله العظمی مکارم در خصوص بیمه

خبرگزاری «حوزه»، متن سؤالات و پاسخ های آیت الله مکارم  در مورد بیمه و انواع آن را منتشر می کند.

* حکم بیمه های کار آفرین و سرمایه

پرسش: نظر شما در مورد بیمه کارآفرین یا سرمایه چیست؟ آیا استفاده از چنین بیمه ای جایز است؟

پاسخ: هرگاه شرایط عامّه قراردادها مانند عقل و بلوغ و اختیار و روشن بودن امور مربوط به قرارداد، در آن جمع باشد مانعی ندارد.

* بیمه جامع زندگی

پرسش: یکی از شرکت های بیمه ای پیشنهاد بیمه جامع زندگی به من داده است. بدین صورت که من به دلخواه خودم مبلغی به عنوان سرمایه در هر سال که مدت آن حداکثر ۳۰ سال است به علاوه درصد تورم سالانه آن به عنوان بیمه می پردازم. من برای سال اول ۵۰۰۰۰۰ و درصد تورم ۱۰ درصد انتخاب کردم و پایان ۳۰ سال حدود ۸۴ میلیون تومان باید بپردازم. شرکت بیمه در پایانِ سی سال مبلغ ۲۴۳ میلیون به من برمی گرداند یا یکجا یا به صورت مستمری. این مبلغ چه حکمی دارد؟

پاسخ: در صورتی که با پولی که شما می دهید کار اقتصادی درآمدزایی انجام می دهند و از منافع آن به اضافه سرمایه مبلغ مزبور را به شما می دهند، اشکالی ندارد.

* ماهیت بیمه عمر

پرسش: نظر مبارک خود را نسبت به سؤالات زیر بیان فرمایید:

۱ـ بیمه عمر، از عقود است یا ایقاعات؟ آیا از عقود و ایقاعات متعارف و داراى عنوان فقهى است، یا عناوین موجود منطبق بر آن نیست؟

۲ـ بیمه عمر، از نوع وصیّت عهدى است، یا تملیکى؟

۳ـ با توجّه به ماهیّت بیمه عمر، آیا شخص بیمه شده مى تواند مبلغى را که پس از فوت توسّط بیمه محاسبه و پرداخت مى شود، سهم بندى نماید، و براى اشخاصى ـ اعمّ از ورّاث شرعى، و غیر آن ـ وصیّت کند.

۴ـ در صورتى که بیمه شده، هیچ فرد و سهمى را مشخّص ننماید، طبق قوانین موجود بیمه، مبلغ پرداختى توسّط بیمه عمر به صورت مساوى به ورّاث قانونى پرداخت مى گردد. آیا این نحوه تقسیم منطبق بر فتاواى فقهى حضرتعالى مى باشد؟

پاسخ: بیمه یکى از عقود مستحدثه است که در عرف عقلا معمول است، و چنانچه شرایط عامّه عقود در آن جمع باشد، شرعاً اشکالى ندارد، و باید طبق قراردادى که بسته شده عمل شود، و مى توان سهمیّه افراد مورد نظر را به صورت درصدى، نه ریالى، تعیین کرد، و مشمول ادّله وجوب وفا به عقد است.

* حکم قرارداد بیمه عمر

پرسش: بیمه عمر و قرارداد آن شرعا اشکالی دارد یا نه؟

پاسخ: بیمه عمر به این معنا که قراردادی میان بیمه گذار و بیمه پذیر برقرار می شود که هر ماه مثلا فلان مبلغ بپردازد و در مقابل آن هر زمان بیمه گذار از دنیا برود فلان مبلغ به صورت یکجا یا تدریجی به خانواده یا افراد خاصی که مورد نظرند، پرداخته شود و یا بعد از اتمام مدت و قبل از فوت کل مبلغ را به علاوه سود مضاربه به او بازگردانند مانعی ندارد.

* حکم صدور بیمه مسؤولیّت سگ هاى آموزش دیده و تربیت شده

پرسش: شرکتى در جهت پیشبرد و توسعه طرح هاى نوین بیمه اى پیشتاز بوده، و در این راستا جهت صدور بیمه مسئولیّت سگ هاى آموزش دیده و تربیت شده، در قبال خطر ناشى از حادثه و بیمارى، نیازمند مجوّز شرعى آن مقام محترم مى باشد. ضمناً سگ هاى آموزش دیده و تربیت شده جهت امور صلح آمیز و عام المنفعه، از جمله سگ هاى زنده یاب، سگ هاى موادیاب، و نگهبان کاربرى دارند که در سازمان هاى مختلف از جمله نیروى انتظامى و هلال احمر و مانند آن مورد استفاده قرار مى گیرند. بیمه کردن این نوع حیوانات شرعاً چه حکمى دارد؟

پاسخ: هرگاه سگى باشد که داراى فایده عقلایى باشد بیمه آن مانعى ندارد.

* لزوم رعایت شرایط کلی عقود در قرار داد بیمه عمر

پرسش: آیا اساساً انعقاد عقد بیمه عمر صحیح است؟

پاسخ: عقد بیمه عقد صحیحى است، البتّه باید شرایط کلّى عقد، مانند عقل و بلوغ و اختیار و روشن بودن امور مربوط به قرارداد، در آن رعایت شود و باید طبق آن عمل شود.

* جنبه ارث نداشتن وجه پرداختی بیمه عمر

پرسش: آیا وجه پرداختى بیمه عمر به منتفع، به عنوان ما ترک متوّفى محسوب مى شود؟

پاسخ: وجه مزبور جنبه ارث ندارد و باید طبق ضوابط بیمه، عمل شود.

* حکم دریافت درصدی از دستمزد بیمه گزار توسط بازاریاب بیمه

پرسش: اینجانب در یکی از بیمه های خصوصی داخل کشور در قسمت عمر و آتیه کار می کنم و به ازاء این که هر نفر را برای بیمه ثبت نام می کنم یک دستمزد مشخصی به من داده می شود. از طرف دیگر یک سری افراد به عنوان زیر مجموع برای من کار می کنند که حدود پنج درصد از دستمزد افرادی را که زیر مجموعه های من بیمه می کنند به من تعلق می گیرد. می خواهم بدانم این پولی را که به عنوان حقوق ماهیانه می گیرم حلال است یا خیر؟

پاسخ: هرگاه این نوع دستمزدها در مقابل خدماتی است که شما می دهید اشکالی ندارد مگر آن که به صورت هرمی و شبکه ای و امثال آن باشد.