“اعتدال” از نگاه علامه مصباح یزدی

به گزارش خبرگزاری فارس از قم، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی امشب در درس اخلاق خود که در دفتر مقام معظم رهبری برگزار شد با اشاره به اینکه همه ما به مفهومی به نام حسن عدالت آشنا هستیم که از بدیهی‌ترین قضایای اخلاقی است بیان کرد: هیچ عاقلی نمی‌گوید عدل بد است و هیچ نیازی به استدلال ندارد که ما اثبات کنیم که عدل خوب و در مقابل آن ظلم بد است.

وی با اشاره به اینکه عدل به این معنا است که هرچیز را جای خود بگذاریم، تصریح کرد: تعریف دیگر از عدل این است که حق هر کسی را به او بدهیم و این تعریف گسترده‌تر از معنای نخست است.

استاد حوزه علمیه قم گفت: در تطبیق این مفهوم در مسائل خارجی گاهی کار به قدری دشوار می‌شود که گاهی کسانی که ادعا دارند دچار لغزش می‌شوند و نمی‌توانند از نظر فنی تحلیل کنند که اشکال از کجا بوده است.

وی اضافه کرد: به طور مثال فردی از دنیا رفته و یک پسر و یک دختر دارد و می‌خواهند ارث او را تقسیم کنند؛ ممکن است گفته شود که در لغت عدل ارتباطی با تساوی دارد بنا بر این اموال و دارایی‌های او نصف شده و به هر فرزند داده شود ولی در اسلام گفته می‌شود که ارث پسر دو برابر ارث دختر است.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی تصریح کرد: عدل یک مفهوم انتزاعی است و از رابطه بین مفاهیم و موضوعات محقق می‌شود و در اسلام این نوع عدل مدنظر است.

مصباح یزدی با اشاره به اینکه در دیه باید حق هر کسی ادا شود ولی این به معنای تساوی نیست، گفت: یکی از مفاهیم که در عصر امروز مطرح شده مفهوم اعتدال است و از نظر کلامی با عدل هم‌خانواده است.

وی بیان کرد:‌ یکی از مباحثی که در این زمینه مطرح می‌شود رعایت حد اعتدال به معنای حد وسط است و باید طلاب جوان نسبت به بررسی و ریشه‌یابی آن اهتمام داشته باشند.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی بیان کرد: حوزه‌های علمیه با وجود داران بودن امتیازات بسیار در این جنبه‌ها ضعیف‌ هستند و این مسئله جای تاسف است.

وی با اشاره به اینکه در بیانات ژورنالیستی و مباحث مطرح شده در سه چهار ماه اخیر تعاریف عجیبی برای اعتدال ذکر شده است، گفت: گفته می‌شود که اعتدال این است که بین شریعت و افکار عمومی حد وسط را انتخاب کند و مسائلی از این دست را مطرح کرده‌اند.

مصباح یزدی اظهار داشت: اعتدال اگر به معنای رعایت حد وسط مدنظر باشد در جایی صحیح است که کم، متوسط و زیاد را در امتداد هم داشته باشیم؛ باید برای شناخت حد وسط ابتدا مبدا و منتها را محاسبه کنیم.

وی بیان کرد: انسان مجموعه‌ای از قوای مختلف بوده و دارای شهوت، غضب و عقل است و باید از این مجموعه برای رسیدن به کمال انسان استفاده کند و مفروض این است که همه قوا برای رسیدن انسان به کمال دخیل هستند.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی با بیان اینکه انسان باید بتواند بین قوای خود اعتدال را محقق کند و نباید هیچ قوه‌ای فدای دیگری شود، گفت: به طور مثال در جنگ وقتی دشمن به ما حمله کرده و می‌خواهد کل کشور ما را بگیرد نمی‌توانیم بگوییم حد وسط را بگیریم و بگوییم به جای همه کشور نصف آن را تصرف کند.

وی با بیان اینکه اعتدال همیشه به معنای حد وسط نیست و در هر شرایط تعریف خاص خود را دارد، اظهار کرد: در همه جا صلح و سازش مفید نیست و باید در برخی جاها غیرت داشت.

مصباح یزدی ادامه داد: در اوایل نهضت امام را به تندروی محکوم می‌کردند، ایشان فرمود چرا نمی‌گویند کندروی می‌کنید زیرا اسلام از بین رفته و احکام اسلام زیر پا گذاشته شده و کفر جایگزین می‌شود.

وی گفت: نمی‌توان از اعتدال به عنوان یک قضیه کلی یاد کرد و حد وسط بین شریعت و آرا مردم را مدنظر قرار داد و این نوع اعتدال حقانیت نیست.