ملاک حق؛ افراد یا افکار؟

• صابر آقایی میبدی

در فضای کنونی کشور ما شاید کم نباشند تعداد افرادی که از اصول انقلاب اسلامی که خودشان در ابتدا در شکل گیری آن علمداری می کردند و برای پیروزی آن گام برمی داشتند و به نوعی یار و یاور امام راحل بودند، کم کم فاصله گرفته اند و دچار آفاتی همچون رفاه طلبی، جاه طلبی و قدرت نمایی و غیره شده اند.

در این میان بسیاری از عوام و حتی خواص بی بصیرتی که معیار حق را گم کرده اند هنوز باور ندارند که طلحه و زبیر در تاریخ تکرار شدنیست، و اصلا خود تاریخ تکرار شدنیست.
چه زبیرهایی که لیاقت بهترین تمجیدها را از رسول خدا داشته اند و چه حیف که حق را گم کردند و بر ایمان خود باقی نماندند تا اینکه شقاوت را بجای سعادت برای خود رقم زدند.

امام علی(ع) پاسخ کوتاه و بسیار کاملی در این رابطه ارائه می دهد که می تواند برای ما و بالاخص آنانکه از رفتار برخی یاران دیرین امام که اکنون فاصله گرفته اند، متعجب شده اند بخوبی روشنگر باشد. متن زیر مربوط به کتاب سیری در نهج البلاغه از استاد متفکر شهید مطهری(ص۳۵) می باشد:

طه حسین، ادیب و نویسنده ی معروف مصری در کتاب علی و بنوه داستان مردی را نقل می کند که در جریان جنگ جمل دچار تردید می شود، با خود می گوید چطور ممکن است شخصیتهایی از طراز طلحه و زبیر برخطا باشند؟ درد دل خود را با علی(ع) درمیان می گذاردو از خود علی می پرسدکه مگر ممکن است چنین شخصیتهای عظیم بی سابقه ای بر خطا روند؟ علی به او می فرماید:

انک لملبوس علیک. ان الحق و الباطل لایعرفان باقدار الرجال، اعرف الحق تعرف اهله، و اعرف الباطل تعرف اهله.

یعنی تو سخت در اشتباهی، تو کار واژگونه کرده ای،تو بجای اینکه حق و باطل را مقیاس عظمت و حقارت شخصیته قرار دهی، عظمت ها و حقارتها را که قبلا با پندار خود فرض کرده ای، مقیاس حق و باطل قرار داده ای. تو می خواهی حق را با مقیاس افراد بشناسی! برعکس رفتار کن. اول خود حق را بشناس، آنوقت اهل حق را خواهی شناخت؛ خود باطل را بشناس، آنوقت اهل باطل را خواهی شناخت. آنوقت دیگر اهمیت نمی دهی که چه کسی طرفدار حق است و چه کسی طرفدار باطل، و از خطا بودن آن شخصیتها در شگفت و تردید نخواهی بود.

طه حسین پس از نقل جمله های بالا می گوید:

من پس از وحی و سخن خدا، جوابی پرجلال تر و شیواتر از این جواب ندیده و نمی شناسم