انعکاس نادرست خبر خودکشی، تبعات منفی دارد

رئیس گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران انعکاس نادرست خبر خودکشی را دارای تبعات منفی دانست و گفت: اهالی رسانه در کشور باید از نحوه انعکاس خبر خودکشی آگاه شوند.

به گزارش میبدما به نقل از خبرگزاری فارس از یزد، شهرام خرازی‌ها در کارگاه آموزشی یک‌روزه نقش اصحاب رسانه در پیشگیری از وقوع خودکشی که در مرکز بهداشت شهرستان یزد برگزار شد، گفت: واژه خودکشی در انگلیسی از کلمه‌ای لاتین به معنای قتل نفس گرفته‌شده است و برخی افراد افکاری در مورد خودکشی دارند؛ اما هرگز این افکار را جامه عمل نمی‌پوشانند.

رئیس گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: در دوران رکود اقتصادی و بالا رفتن نرخ بیکاری احتمال خودکشی فزونی می‌گیرد و برعکس به هنگام وقوع جنگ و کاهش نرخ بیکاری احتمال خودکشی افت می‌کند و بیکاری فرصت بیشتری برای توجه به خود و دغدغه‌ها و درنتیجه سوق یافتن به سمت تمایلات انتحاری فراهم می‌آورد و در نقطه مقابل، اشتغال اوقات خالی شخص را پر می‌کند و از تمرکز بیش‌ازحد وی بر دل‌مشغولی‌هایش می‌کاهد.

خرازی‌ها بابیان اینکه جنگ به‌عنوان یک عامل تهدیدگر مشترک، آحاد جامعه را به هم نزدیک و تمرکز فردی را به تمرکز جمعی بدل می‌کند، عنوان کرد: در شرایط بحران و یا در مقابل دشمن مشترک، آدم‌ها به‌منظور حصول مشارکت جمعی از خواسته‌های شخصی خود راحت‌تر می‌گذرند.

این مقام مسئول ادامه داد: وقوع خودکشی احساس گناه و فقدانی عمیق را به‌سوی دوستان، نزدیکان، همکاران و اعضا خانواده متوفی گسیل می‌کند و در پی خودکشی نوعی حالت سردرگمی و تخریب بروز می‌کند که قابل توصیف نیست.

به گفته‌ی وی شاید یافته‌های بشر در مورد خودکشی نیاز به تجدیدنظر داشته باشد و بازنگری در تعریف علمی و دانشگاهی، اپیدمیولوژی طبقه‌بندی سیستماتیک، وجوه جامعه‌شناختی ریخت‌شناسی و رفتارشناسی خودکشی احتمالاً بی‌فایده نخواهد بود و چه‌بسا دانش ما را در این زمینه ارتقا می‌بخشد.

رئیس گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران بابیان اینکه مرز بین خودکشی و خودزنی نیز همچنان در مواردی مخدوش باقی‌مانده است، اضافه کرد: پرسنل بیمارستانی و سایر اماکن درمانی و فوریت‌ها گاه قادر به تفکیک این دو مقوله از یکدیگر نیستند.

وی گفت: در خودکشی فرد قصد کرده تا جان از خویشتن بستاند؛ اما در خودزنی هیچ تصمیمی برای خاتمه دادن به زندگی اتخاذ نشده و صرفاً هدف آسیب‌رسانی به بخشی از بدن به‌مانند ایجاد خراش‌های پوستی با چاقو، مشت کوبیدن به شیشه پنجره اتاق و یا اتومبیل بوده است.

خرازی‌ها بی‌توجهی به ویژگی‌های بومی، فرهنگی و جامعه‌شناختی، اقدامات انتحاری در حوزه جغرافیایی و محل وقوع خودکشی را مشکلاتی دانست که معمولاً بر اعتبار مطالعات خودکشی خدشه وارد می‌کند.

این مقام مسئول ارتقای سطح آگاهی افراد ذی‌ربط در مورد قابل‌پیشگیری بودن خودکشی در حوزه بهداشت عمومی، فراهم نمودن زمینه‌های حمایتی فراگیر برای پیشگیری از خودکشی، تدوین و به کار بستن راهکارهایی برای انگ زدایی از اقدام کنندگان به خودکشی که زنده مانده‌اند را راهکارهایی برای کاهش آمار خودکشی دانست.

وی تدوین و اجرای برنامه‌های پیشگیری از خودکشی، کاستن از امکان و احتمال دسترسی به ادوات، ابزار، لوازم و وسایل کشنده و روش‌های آسیب‌رسانی به خود، اجرای برنامه‌های آموزشی برای شناسایی رفتارهای پرخطر انتحاری و به‌کارگیری روش‌های درمانی مؤثر،ارتقای سواد رسانه‌ای مردم و تدوین و ارتقای روش‌های بالینی و تخصصی را از دیگر راهکارها برشمرد.

رئیس گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین بهبود دسترسی به خدمات بهداشت و روان، ارتقای روش‌های گزارش دهی و توصیف رفتارهای انتحاری در رسانه‌های گروهی، ارتقاء و تقویت تحقیقات و پژوهش‌های مرتبط با خودکشی و پیشگیری از خودکشی، بهبود و ارتقای نظام‌های نظارت، اعمال قوانین مرتبط و دارای ضمانت اجرایی را نیز از دیگر راهکارها عنوان کرد.

خرازی‌ها خاطرنشان کرد: هرچه سطح آگاهی مردم درباره خودکشی ، راه‌های پیشگیری از آن و دخالت قانونمند و هدایت‌شده‌ سازمان‌های دولتی و افراد و گروه‌های داوطلب در طراحی برنامه‌ها و اقدامات پیشگیرانه بیشتر شود، رفتارهای انتحاری کمتر مجال بروز خواهند یافت.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه در شرایط حاضر و با توجه به اینکه در عصر انفجار اطلاعات بسر می‌بریم، تصریح کرد: با توجه به پیشرفت‌های شگرف تکنولوژی رسانه، این ضرورت وجود دارد که مردم از سواد کافی کار با رسانه‌ها برخوردار باشند و یاد بگیرند که چگونه با رسانه تعامل مثبت برقرار کنند و فریب خروجی رسانه‌ها را نخورند.

به گفته‌ی وی رسانه‌ها خروجی مثبت و منفی دارند و لازم است از طرف هر دولت و حکومتی این امکانات در اختیار مردم قرار داده شود که مردم اطلاعات کافی در برابر نحوه برخورد با خروجی رسانه‌ها را داشته باشند.

رئیس گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: هر شهروندی حق دارد از دولت و حکومت خود مطالبه کند که نحوه مواجه با رسانه را به آن آموزش دهند؛ اما متأسفانه در کشور ما در این زمینه کار کمتری صورت گرفته و لازم است سواد رسانه‌ای مردم ما ارتقاء داده شود و بلد باشند که چگونه از خروجی منفی رسانه خودشان را مصون نگه‌دارند و از خروجی مثبت رسانه به‌درستی استفاده کنند.

خرازی‌ها یکی از تبعات بسیار منفی رسانه‌ها را انعکاس نادرست خبر خودکشی دانست که می‌تواند موجی از خودکشی را به راه بیندازد و در این زمینه تحقیقات و پژوهش‌های زیادی صورت گرفته و این پژوهش‌ها ثابت کردند که انتشار غیر سلامت‌محور و کنترل نشده خبر خودکشی می‌تواند باعث تردید افرادی که تمایل به خودکشی دارند به‌یقین تبدیل شود.

این مقام مسئول عنوان کرد: خروجی رسانه می‌تواند تردید افراد متمایل به خودکشی را به‌یقین تبدیل کند و آن‌ها را به سمت خودکشی سوق دهد و این گفته به‌منزله این نیست که صرفاً تحت تأثیر رسانه خودکشی می‌کنند و خودکشی علل مختلفی دارد که این علل با قرار گرفتن در کنار یکدیگر ، و با توجه به پی‌ریزی شاکله خودکشی فرد اقدام به خودکشی می‌کند.

وی یکی از علل خودکشی را خروجی رسانه‌ها دانست و ابراز داشت: انتشار اخبار پرآب‌وتاب خودکشی به‌خصوص خودکشی افراد معروف و یا نمایش صحنه‌های خودکشی در فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی باید کنترل‌شده باشد؛ اما متأسفانه ما نه در تلویزیون، سینما و تئاتر خودمان، صحنه‌های خودکشی را کنترل نمی‌کنیم و این صحنه‌ها در حد قابل‌توجهی در رسانه‌های ایران دیده می‌شوند و متأسفانه تأثیرات سوئی را به دنبال دارد.

رئیس گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران بابیان اینکه باید اهالی رسانه در کشور را از نحوه انعکاس سلامت‌محور خبر خودکشی آگاه کنیم و سواد رسانه‌ای مردم کشور خودمان را بالا ببریم، اذعان داشت: رسانه‌ها امروزه ازلحاظ فنّاوری و نفوذ بُرد خبری پیشرفت کردند که به‌سختی می‌توان کنترل کرد، باید روی مردم کار شود و از طریق تلویزیون اطلاعات لازم را در ارتباط با مصون نگه‌داشتن خودشان از اخبار خودکشی که از رسانه‌ها دریافت می‌کنند داده شود.

به گفته‌ی خرازی‌ها با گسترش فضای مجازی، طبعاً کنترل رسانه کار بسیار سختی شده و باید سیاست‌های خود را بر روی افزایش و ارتقاء سواد رسانه‌ای مردم متمرکز کنیم و به آن‌ها آگاهی ببخشیم و این آگاهی بخشی از دوران مهدکودک‌ها باید شروع و در دوران تحصیل ادامه پیدا کند و از طریق تلویزیون باید به همه اقشار جامعه آموزش‌هایی داده شود.

این مقام مسئول در پایان با اشاره به اینکه می‌توان از طریق رادیو این آموزش‌ها به افراد داده شود و افرادی به‌مانند رانندگان و یا کسانی که در طول روز فرصت نگاه کردن تلویزیون را ندارند ، باید اطلاعاتی به آن‌ها داده شود که احیاناً تحت تأثیر خروجی‌های منفی رسانه در ارتباط با خودکشی قرار نگیرند و اهالی رسانه نیز ازلحاظ شرعی باید خود را مسئول بدانند که خروجی کارشان گاهی اوقات ممکن است با از دست رفتن جان یک فرد تمام شود.