«شورشی‌ها» در بی‌بی‌سی فارسی/ مشکل از زبان فارسی است!

جام نیوز: توجه به واژه‌ها و عبارت‌هایی که یک رسانه‌ از آن‌ها استفاده می‌کند به مخاطبان کمک می‌کند تا با اهداف و رویکردهای آن رسانه آشنا شوند.

بی‌شک چون هر واژه و عبارتی بار معنایی ویژه خود را دارد و اثر خاص خود را می‌گذارد، آن رسانه‌ای حرفه‌ای‌تر است که در به کار بردن واژه‌ها بیشترین دقت را داشته باشد و بتواند مخاطبان خود را با آن واژه، عبارت یا جمله همراه کند.

نحوه استفاده شبکه بی بی سی فارسی از واژه‌هایی همچون “تروریست”، “شورشی”، “اسلامی”، “پیکارجو”، “مبارز”، “معترض” و… برای مخاطبین این سؤال جدی را پدید آورده که چرا در یکسال گذشته به تروریست‌های داعش که به راحتی سر می‌بُرند “پیکارجو” و “مبارز” گفته، ولی در سه هفته گذشته برای حوثی‌ها از واژه “شورشی” استفاده کرده است؟

چرا بی بی سی فارسی که از لندن برای مخاطبان ایرانی برنامه پخش می‌کند، از به کار بردن واژه “تروریست” برای آدم‌کشان داعش ابا دارد و به آن‌ها “پیکارجو” می‌گوید؟ چرا به حوثی‌ها، شورشی می‌گوید ولی به طرفداران خاندان سعود در یمن، “مبارز” و “مدافع” می‌گوید؟ چرا به داعش، “حکومت اسلامی و “دولت اسلامی” می‌گوید؟ و…

جواب رئیس بی بی سی فارسی به سؤال جدی مخاطبان

مجری برنامه دیدبان: آقای صبا اجازه بدهید با “موضوعی جدی” شروع کنیم. برچه اساسی این واژه‌ها انتخاب می‌شوند؟

“صادق صبا” که مدیریت بی بی سی را از لندن برعهده دارد، در جواب به این سؤال جدی مخاطبان، از زبان فارسی ایراد گرفت و گفت: «اصولا در زبان فارسی این مشکل وجود دارد که شما بتوانید واژگانی پیدا کنید که خنثی باشند و همه رویش توافق کنند و بتوانید از آن استفاده کنید. ما هم داریم سعی می‌کنیم که بهترین راه‌حل را پیدا کنیم.»

وی در پاسخ به چرایی استفاده از لفظ “شورشی” برای حوثی‌های یمن در برنامه “دیدبان” بی بی سی چنین گفت: «دلیلش این است که موقعی که یک دولتی مستقر است و عده‌ای علیه آن کشور قیام می‌کنند ما به آن‌ها که قیام می‌کنند، می‌گوییم شورش کردند علیه یک دولتی.»

مدیر بخش فارسی شبکه انگلیسی بی بی سی ضمن آنکه مدعی شد برای مخالفان بشار اسد هم از واژه شورشی استفاده می‌کرده، ادامه داد: «برای ما مهم نیست که کدام طرف بر حق است و کدام بر حق نیست.»

صبا می‌گوید: «شورشی ضرورتا نه معنای خوب دارد و نه معنای بد….ما سعی می‌کنیم واژه‌هایی را انتخاب کنیم که واقعا خنثی باشد و بار معنایی ویژه ای نداشته باشد.»

آیا آقای صادق صبا درست می‌گوید؟

به رویه سال‌های اخیر شبکه بی بی سی فارسی نگاهی می‌اندازیم تا درستی یا نادرستی سخنان مدیر بی بی سی فارسی را بررسی نماییم:

۱. ایران؛ جنبش سبز نه شورش سبز!

در انتخابات سال ۱۳۸۸ در ایران چهار نامزد مطرح با یکدیگر به رقابت پرداختند. مردم یکی از آن‌ها را برگزیدند و او با اختلافی ۱۱میلیونی برای دومین دوره به ریاست جمهوری ایران رسید.

طرفداران دو تن از نامزدان که یکی کمی بیشتر از ۱۳ میلیون و دیگری کمی بیشتر از ۳۰۰ هزار رأی آورده بودند تجمعاتی در خیابان برگزار کردند. زمانی که تجمعات به آشوب و شکستن شیشه‌ها منجر شد تعداد زیادی از هواداران نامزدها، از صف جدا شدند و حساب آشوبگران از معترضان جدا شد.

فتنه‌گران برای ماه‌ها به اموال عمومی آسیب رساندند و به جان و ناموس مردم حمله کردند؛ اما بی بی سی فارسی حتی یک بار هم لفظ “شورش” را برای این نزاع خیابانی و ایستادن مقابل دولت مستقر به کار نبرد.

پس چرا آقای صبا، مدیر بی بی سی فارسی در این مصاحبه گفته است: «موقعی که یک دولتی مستقر است و عده‌ای علیه آن کشور قیام می‌کنند ما به آن‌ها که قیام می‌کنند، می‌گوییم شورش کردند علیه یک دولتی.»

رسانه انگلیسی بی بی سی که همچون دیگر رسانه‌های غربی در این سال بسیار فعال و خوشحال بود در طول این سال‌ها نه تنها از واژه شورش استفاده نکرد بلکه با واژه‌هایی مانند “جنبش” با تمام قوا برای حمایت از آشوب و بلوای خیابانی به میدان آمد.

این‌ها تنها چند نمونه از خبرهای بی بی سی در عدم استفاده از لفظ “شورش” و “آشوب” برای فتنه ۸۸ است:

 

    

 

    

 

    

 

    

 

 

۲. اوکراین؛ “اعتراضات مسالمت‌آمیز” با حمله به پلیس و کشتن ده‌ها نفر!

در اوکراین “ویکتور یانوکویچ” رئیس جمهور قانونی بود؛ اما در زمستان ۹۲ با حمایت‌های علنی دولت‌های غربی، مخالفان رئیس جمهور قانونی به خیابان ریختند، سنگر درست کردند، با پلیس درگیر شدند، اماکن عمومی را به آتش کشیدند و ….

اما در آن فضا، بی بی سی فارسی نوشت: «آمریکا و اتحادیه اروپا، سرکوب “اعتراضات مسالمت آمیز” توسط پلیس و نیروهای امنیتی را به شدت محکوم کردند.»

درنهایت با دخالت غرب در امور داخلی اوکراین، کاخ ریاست جمهوری اشغال شد و یانوکویچ رئیس جمهور ناگزیر به فرار شد و اوکراینی که سابقه انقلاب نارنجی ۲۰۰۴ را نیز در کارنامه داشت، بار دیگر با حمایت‌های آشکار دولت‌ها و رسانه‌های غربی به بحران کشیده شد.

مگر بنا به تعریف خود آقای صبا، به کسی که علیه دولت مستقر قیام می‌کند شورشی نمی‌گویند؟ پس چرا بی بی سی هیچگاه از لفظ شورشی برای این شبه کودتا استفاده نکرد؟

بی بی سی به موافقان غرب در اوکراین، شورشی نمی‌گوید و “کودتا” را “اعتراض” می خواند:

 

    

 

    

 

    

 

    

 

 

اما این تمام ماجرای اوکراین در بی بی سی فارسی نبود.

 

بخشی از مردم اوکراین به خصوص در قسمت‌های شرقی این کشور، کودتا علیه رئیس جمهور قانونی و حمایت غرب از کودتاگران را نمی‌پذیرند و خواستار عدم عضویت اوکراین در ناتو و نزدیکی به غرب می‌شوند.

 

نکته جالب آنجاست که بی بی سی فارسی که تاکنون از به کار بردن لفظ شورشی خودداری می‌کرد ناگهان به یاد این واژه می‌افتد و پس از کودتا علیه رئیس جمهور قانونی اوکراین، به هواداران روسیه و مخالفان غرب در این کشور به صورت گسترده لقب شورشی می‌دهد.

 

 

استفاده از واژه شورشی برای مخالفان غرب در اوکراین:

 

    

 

    
    

 

 

 

۳. مصر؛ کودتا علیه رئیس جمهور قانونی و اکراه بی بی سی در استفاده از واژه “شورشی”

 

نمونه دیگر برای بررسی درستی یا نادرستی سخنان مدیر بی بی سی فارسی، وقایع سال‌های اخیر در مصر است.

 

پس از سال‌ها حکمرانی حسنی مبارک، دیکتاتور مورد حمایت غرب در مصر، با انقلاب مردمی ۲۰۱۱ و برگزاری انتخابات در سال ۲۰۱۲، “محمد مرسی” به ریاست جمهوری این کشور پهناور آفریقایی رسید.

 

پس از یکسال از انتخاب مردم، با تحریک و حمایت‌های ارتش، عده‌ای به خیابان آمدند و موافقان و مخالفان به جان هم افتادند. ارتش دخالت کرد و با کودتا رئیس جمهور قانونی را برکنار و به زندان انداخت.

 

بی بی سی فارسی این بار هم از به کار بردن لفظ “شورش” برای قیام یا بهتر بگوییم کودتا علیه رئیس جمهور قانونی طفره رفت. چرا؟ مگر آن‌ها که به خیابان آمدند و چوب و چماق آوردند، شورشی نبودند؟

 

در کودتای از پیش طراحی‌شده مصر در سایه حمایت‌های عربی ـ غربی، نظامیان به قدرت برگشتند و رئیس جمهور بخت‌برگشته محکوم به ۲۰ سال زندان شد.

 

 

شورش

   

 

    

 

    

 

 

 

در جریان حوادث مصر هم بی بی سی فارسی پا را فراتر گذاشت و نه تنها کودتا علیه رئیس جمهور را “کودتا” و “شورش” نخواند بلکه با الفاظی چون “انقلاب” و “جنبش خیابانی” از کودتاگران مورد حمایت غرب استقبال کرد.

 

 

  

 

 

۴. تروریست‌ یا دولت اسلامی؟

 

صادق صبا گفته است: «ما سعی می‌کنیم واژه‌هایی را انتخاب کنیم که واقعا خنثی باشد و بار معنایی ویژه‌ای نداشته باشد.»

 

از دیگر مواردی که می‌توان برای رویکرد نامناسب بی بی سی در استفاده از واژگان نام برد، ماجرای داعش است.

 

 

ویدئو/ نگاهی به رویکرد بی بی سی فارسی در استفاده از کلمات

 

 

افکار عمومی جهان، داعش را به عنوان گروهی تروریستی و آدم‌کش می‌شناسد. گروهی که با حمایت غربی ـ عربی در سوریه برای سرنگونی رئیس جمهور این کشور رشد پیدا کرد اما به بلای جان جامعه جهانی و خود کشورهای غربی تبدیل شد.

 

داعشی‌ها آنقدر آشکارا جنایت می‌کنند و سر می‌برند که کمتر کسی را می‌توان یافت که در “تروریست” بودن آن‌ها شک کند.

 

بی بی سی در زمره آن جریانی است که هیچ علاقه‌ای ندارد که به آدم‌کشان داعش، تروریست بگوید. تمام سعی و تلاش این شبکه انگلیسی آن است که به هر نحوی شده داعشی‌ها را به اسلام و مسلمانان مرتبط کند و پای اسلام را در خبرهای مربوط به داعش به میان بکشاند.

 

نگاهی بیندازید به کلماتی که بی بی سی فارسی در خبرهایش از داعش به‌کار می‌برد: «دولت اسلامی»، «حکومت اسلامی»، «خلافت اسلامی»، «پیکارجویان»، «نیروهای جهادی» و ….

 

حال باید از آقای صبا که با بودجه وزارت خارجه انگلستان این شبکه را اداره می‌کند پرسید: آیا این کلمات خنثی هستند و بار معنایی ویژه‌ای ندارند؟