درباره «خاتم المهندسین میبدی»

• سید ناصر امامی میبدی

علامه محمد باقرابن زین العابدین میبدی ، مهندس ،ریاضی دان و منجم بزرگ میبدی معروف به «خاتم المهندسین» در دوره ی شاه عباس اول صفوی می زیسته است. این دانشمند برجسته که مانند اکثرعلما و دانشمندان بزرگ دیارمان نظیر آیت ا.. العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری میبدی به  اشتباه با پسوند یزدی شناخته می شود در عهد شاه عباس دوم صفوی و شاه صفی جلوه می کند.

وی بنا به قولی در سال ۱۰۴۷ “ه.ق” در اصفهان فوت کرده است. اما تحقیقات نشان می دهد که ایشان به احتمال قوی تا سال ۱۰۶۴ “ه.ق” در قید حیات بوده است والبته متاسفانه از محل دفن وی اطلاع دقیقی در دست نیست.

از وی بیش از ۲۰ رساله ، کتاب و تعلیقه به صورت خطی و دست نویس بر جای مانده  که متاسفانه هنوزهیچ کدام به چاپ نرسیده است. از مهمترین و جامع ترین این آثار که در کتابخانه های آستان قدس رضوی ، آیت ا.. العظمی مرعشی نجفی و دانشگاه تهران ، ودیگر کتابخانه های معتبر ایران وجهان نگهداری می شود می توان کتاب «عیون الحساب» را نام برد که به تقلید از کتاب« مفتاح الحساب» غیاث الدین جمشید کاشانی ، ریاضی دان بزرگ ایرانی نوشته شده است. همجنین می توان به دیگر اثر برجسته نجومی این ریاضی دان بزرگ به نام «مطلع الانوار»  اشاره کرد. تمامی این آثار به طور عام در زمینه ریاضی و به طور خاص در زمینه دانش نجوم است.

و اما شاید بزرگترین کار و دستاورد عظیم علمی این ریاضی دان میبدی دستیابی به دوعدد متحابه برای اولین بار آن هم حدود ۲سال قبل از دستیابی رنه دکا رت(۱۵۹۶-۱۶۵۰م)ریاضی دان  و فیلسوف فرانسوی به این اعداد است. از فرزندان و نوادگان وی می توان به دو منجم وریاضی دان برجسته دیگر به نامهای محمدحسین و محمد باقر دوم (نوه) اشاره کرد که این دو نیز صاحب آثار ارزشمندی هستند.

همه ی اینها را نوشتم تا بیش از پیش بدانیم میبد در کجای قلّه ی علمی ایران و جهان ایستاده است و چقدرغافلیم…

غافل از معرفی مفاخرو نخبگان بزرگی که هرکدامشان به تنهایی می توانند انقلابی را در عرصه معرفی فرهنگ برتر میبد، یزد، ایران وایرانی به جهانیان ایجاد کنند به ویژه به آنانی که با تمام وجود دست به دست هم داده اند تا کشورمان را از دستاوردهای عظیم علمی وفرهنگی که در پرتو اسلام ، انقلاب و شعور بالای ایرانیان هوشمند به دست آمده است ، محروم کنند.زهی خیال باطل…

و چه خوب است پیشنهاد برگزاری کنگره بزرگداشت علامه «خاتم المهندسین میبدی» در اسفندماه سال آینده (به مناسبت بزرگداشت روز مهندس سال ۱۳۹۴ )که برای اولین بار(ازطریق این رسانه وبه مناسبت اولین جشن بزرگ روز مهندس در شهرستان میبد) توسط اینجانب مطرح شده و انشاا… پیگیری می شود ، جدی گرفته شده وحمایت شود تا شاهد رشد و بالندگی و افزایش غرور ملی و اعتماد به نفس جوانان و نخبگان علمی وفرهنگی دیارمان باشیم و از آن گذشته این ریاضی دان برجسته ولی مهجور را به خوبی معرفی کنیم . هرچند شاید هم اکنون کسانی که ایشان را می شناسند بسیار معدود و اندک اند و ازجمله ی این محققین و پژوهشگران نخبه ، دوست عزیزم محمدحسین رافی است که با کمک اساتید دانشگاه های تهران وکاشان تحقیقات ارزنده ای در ارتباط با آثار و زندگی این علامه میبدی انجام داده و امیدوار است بتواند نتیجه آن را ظرف یکسال آینده به زیور طبع بیاراید.