اینگونه نیست که بگوییم موسیقی از تلویزیون پخش می‌شود پس اشکال ندارد!/ یکی از علل کلیدی سلب حیا مداومت به استماع موسیقی است

• چند ماه قبل استاد محمد رضا شایق -عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه یزد و کارشناس شهیر امور مذهبی- در باب موسیقی و ترویج آن به نکات بسیار مهم و قابل توجهی اشاره کردند که نظر به اهمیت این سخنان و نیز شبهاتی که بعد از لغو کنسرت آقای مرتضی پاشایی در میبد ایجاد شده است، “میبدما” تصمیم به بازنشر گزیده‌ای از این مطالب مهم گرفته است:

گرچه امروزه موسیقی جایگاه بسیار مهمی در زندگی بشر پیدا کرده است و تقریباً می‌شود گفت موسیقی جزء ضرورات زندگی شده.اما ببینیم اصلاً قصه موسیقی چیست؟ نظر اسلام در مورد موسیقی چیست؟

نظر قرآن نسبت به موسیقی چیست؟ یک آیه در سوره لقمان هست آیه ششم که می‌فرماید: «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِینٌ»؛ می‌فرماید که بعضی از مردم سخنان لهو را می‌خرند تا مردم را به نادانی و بدون علم از راه خدا گمراه کنند. برای آنها یک عذاب خوار کننده‌ای است. بعد می‌فرماید

مراد از این «لَهْوَ الْحَدِیثِ» غناست. البته مفسران گفته‌اند «لَهْوَ الْحَدِیثِ» یعنی سخن لهو. حالا سخن لهو گاهی غناست و گاهی رمان‌ها و داستان‌های اساطیری‌ست وگاهی حرف‌های بی‌ربط و بی‌ارزش که منافی ارزش‌هاست. همه اینها می‌‌شود «لَهْوَ الْحَدِیثِ». منتهی در روایات تطبیق کرده به غنا.

غنا یعنی چه؟ اگر خیلی عادی و به زبان فارسی بخواهیم بگوییم یعنی ترانه.

یک آیه دیگر در سوره حج هست که می فرماید: «…فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ»؛ از پرستش بت‌های پلید حذر کنید و همچنین از گفتار باطل و دروغ.

از امام سؤال می‌شود قول زور چیست؟ امام فرمود: غنا و ترانه.

شیخ انصاری می‌گوید: خِفَّت عقل. یعنی فرد وقتی یک آوازی را می‌شنود شروع می‌کند خود را تکان دادن. این فرد در حالت عادی این کار را نمی‌کند! وقتی این حال به او دست می‌دهد و یک کم عقل او می‌آید پایین حرکات سخیف می‌رود بالا. به این حال می‌گویند طرب. این می‌تواند از حالت حزن باشد یا شادی فرقی نمی‌کند. این آواز طرب‌انگیز را می‌گویند غنا.

اما موسیقی آوای آلات است. آلات ملاهی یا آلات موسیقی. مثل تنبور، دف، عود، چنگ، سنتور و بقیه اصطلاحاتی که بین موسیقی‌دانان شایع هستند.

علما دو دسته شده‌اند یک عده‌ای گفته‌اند که اصلاً موسیقی مطلقاً حرام است. اما برخی گفته‌اند که اگر ایجاد طرب کرد حرام است و اگر ایجاد طرب نکرد اشکالی ندارد. علتش این است که روایات گفته آهنگ و صوت در صورتی حرام است که غنایی باشد؛ اگر غنا نباشد حرام نیست. و این مبنا شده و بعد سرایت دادند به آلات موسیقی. گفتند غنا هم می‌تواند صدای حنجره باشد و هم آهنگ موسیقی و غنا شامل صدای نی و دف و تنبور و … هم می‌شود. اگر غنایی باشد حرام است و اگر غنایی نباشد حرام نیست.

شما نگاه کنید به روایات موسیقی. گفته است در مورد آلات موسیقی جمیع تصرفاتش حرام است. جالب است حتی فقهایی که فتوا داده‌اند گفته‌اند بعضی از اَلحان موسیقی حرام نیست، فتوا داده‌اند که خرید و فروش و تعلیم و تعلم و هر چیزی که مربوط به آلات موسیقی می‌شود حرام است.

جالب است که فتوای اکثریت (من فکر می‌کنم اجماع است.) این است که شکستن آلت موسیقی ضمان ندارد. یعنی شیئیت و قیمت برایش حساب نشده است. فرض کنید فردی یک اُرگ خریده ده میلیون تومان و دیگری آن را به عمد می‌شکند حتی اگر به حاکم شرع مراجعه و شکایت کند کاری از پیش نمی‌برد و نمی‌تواند مبلغ آن را بگیرد.

اصلاً نمی‌خواهم نظری بدهم و اصلاً نمی‌خواهم بگویم موسیقی مطلقاً حرام است فقط می‌خواهم از این لجام گسیختگی که امروز در جامعه ما درست شده یک مقدار جلوگیری شود.

حضرت امام(ره) گفتند آوازی که با صدای زن است مطلقاً حرام است. همه فقها اتفاق نظر دارند و همه آیات گفتند که این تلویزیون و رادیو به هیچ وجه ملاک نیست. از مقام معظم رهبری هم پرسیدند آیا به نظر شما موسیقی سنتی مطلقاً حلال است؟ فرمودند نخیر. اینگونه نیست که بگوییم که موسیقی سنتی است یا از تلویزیون پخش می‌شود پس اشکال ندارد!

داخل اتوبوس راننده یک ترانه‌ای گذاشت با صدای زن. همه مردم هم داشتند گوش می‌داند. گفتم آقا خاموش کن. گفت: برای چه؟ گفتم چون حرام است. گفت حضرت امام فرمودند (با تجلیل هم اسم امام را می‌برد) حلال است. گفتم کی امام فرمودند صدای زن حلال است؟! بالاخره جلویش را گرفتم اما هیچ‌کس از من دفاع نکرد با اینکه همه مسلمانند و نماز می‌خوانند. این چه وضعی است که برای ما درست شده؟!

به یکی از مسئولین صدا و سیمای یزد گفتم که بعضی از این آهنگ‌هایی که دارد از رادیوی شما پخش می‌شود زمانی که ما در اردوگاه عراق بودیم رادیو عراق به عنوان ترانه پخش می‌کرد و شب‌های زمستان این صدا تا ساعت ۱۲ شب با بلندترین صدا پخش می‌شد و ما شب از شدت ناراحتی سرمان را می‌بردیم زیر پتو و گوشمان را می‌گرفتیم تا صدایش قطع شود اما آخرش هم یک مقدار صدا را می‌شنیدیم. حالا متأسفانه دستگاه زیر نظر شما دارد همان آهنگ‌ها را پخش می‌کند.

مردم می‌گویند جمهوری اسلامی است پس اشکالی ندارد و تا آخر صدا را بلند می‌کنند. این نیست که هرکس هرچه پخش کرد مجاز باشد!

بحث ساده‌ای نیست که ما به همین راحتی وارد شویم؛ اما اینکه ما بگوییم چون در رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می‌شود اشکالی ندارد، نه! اصلاً اعتماد نکنید. اینگونه نیست که عده‌ای از فقها نشسته باشند و روی این آهنگ‌ها نظر داده باشند که حلال است.

امام صادق(ع) فرمود: شیطانی است که به آن می‌گویند قفندر.اگر در منزل شخصی چهل روز عود یا بربط زده شود و مردان هم در این مجلس نوازندگی وارد شوند این شیطان می‌آید و اعضای خودش را با اعضای صاحب بیت عوض می‌کند البته منظور عضو ظاهری نیست منظور شخصیت باطنی که به وجود برزخی و کالبد مثالی تعبیر می‌شود. عضوش را با او عوض می‌کند و عضو او را بر می‌دارد. بعد از اینکه اعضایش را با و عوض کرد می‌دمد در وجود او. من خجالت می‌کشم این قسمتش را بخوانم اما چاره‌ای نیست احادیث را نمی‌شود سانسور کرد. امام فرمود: دیگر بعدش غیرت را از دست می‌دهد. غیرت را از دست می‌دهد و کار برخی از اینها به جایی می‌رسد که اگر اجنبی سراغ ناموسشان هم برود احساس غیرت نمی‌کنند.

یک حدیث هم نیست! بلکه روایات در این زمینه زیاد است.

بنده زمانی هم یک تحقیق میدانی انجام دادم. یکی از نتایج این تحقیق میدانی این بود که یکی از علل کلیدی سلب حیا از زنان صدمه دیده درحجاب مداومت به استماع موسیقی است. روایت هم همین را می‌گوید. قَالَ النَّبِیُّ (ص‏): «الْغِنَاءُ رُقْیَهُ الزِّنَا». غنا نردبان رسیدن به زناست.

این روایات به آب و نان برخی بر می‌خورد و دوست دارند که این روایات در بایگانی بماند و کسی مطرح نکند لذا اوقاتشان تلخ می‌شود . اما مانعی ندارد. هر چند وقت یک بار کنسرتی را برگزار می‌کنند که چه مفاسدی در جنب آن اتفاق می‌افتد که حتی انسان جرأت نمی‌کند از کنار آن محل رد شود.

ان‌شاءالله خداوند توفیق بدهد که به آنچه که او راضی است عمل بکنیم.