️با شفافیت چگونه احتکار ناممکن می‌شود؟

سید یاسر جبرائیلی

هیچ خرید عمده‌ای در کشور، بدون تراکنش بانکی میسر نیست و بانک مرکزی امکان رهگیری کامل تراکنش‌ها را دارد. اگر سامانه‌های اطلاعات تجاری و بانکی کشور یکپارچه شده و همه نقل و انتقالات، ثبت و پایش شود، دیگر نیازی به جستجوی انبارها برای کشف احتکار نخواهد بود.
با یک مثال، کارکرد این سامانه یکپارچه که گفتیم، شاید ملموس شود. فرض کنید شما صاحب یک شرکت عرضه اینترنتی یا یک شرکت توزیع‌کننده هستید. به بازار رفته و حجم انبوهی ماسک خریداری می‌کنید. فرضا ده میلیارد تومان نیز بابت این خرید پرداخت می‌کنید.
تراکنش ده میلیارد تومانی شما با فروشنده، در سامانه‌های بانک مرکزی به همراه موضوع خرید ثبت می‌شود. تراکنش‌های مربوط به فروش-عمده و جزئی- شما پس از خرید ده میلیاردی ماسک که انجام داده‌اید نیز ثبت شده و قابل رهگیری است. یعنی برای سامانه‌های اشراف بر جریان پول و کالای کشور، کاملا روشن است که شما چه کالایی را به چه قیمتی خریداری کرده‌اید، چقدر از کالا در انبار دارید و چقدر به چه قیمتی فروخته‌اید.
در چنین شرایطی راه برای دو فساد بزرگ که اقتصاد ایران از ناحیه آنها کم آسیب ندیده، بسته خواهد شد: سفته بازی دارایی و احتکار. چه، اگر کالایی را به قیمتی خریده و بخواهید چند برابر به فروش برسانید، مشمول جرم سفته‌بازی خواهید شد و سود نامشروعی که کسب کرده‌اید را باید به عنوان مالیات بپردازید، لذا ترجیح خواهید داد سوداگری نکنید! احتکار نیز نخواهید کرد چون سیستم از موجودی انبار شما مطلع است و به راحتی امکان شناسایی شما به عنوان محتکر وجود دارد.
الحمدلله کارهای بسیار خوبی در این زمینه شده، و فاصله زیادی با بهره‌برداری از چنین سامانه‌ای نداریم. ان‌شاءالله دولت اراده کند و این فرآیند را سریعا به پایان برساند.
اقتضای شفافیت این است که مدیریت کشور بر جریان پول و کالا اشراف کاملی داشته باشد تا بتواند وظیفه حمایتی، هدایتی و نظارتی خود را صحیح و به موقع انجام دهد. جمله‌ای از حضرت آقا در این باره دیدم که فرموده بودند در اسلام فعالیت اقتصادی کاملا آزاد است، اما اسلام برای اشراف دولت هیچ مرزی قائل نشده است(نقل به مضمون). اینکه کسانی در سطح مدیریت کشور می‌گویند نمی‌خواهیم به حساب مردم سرک بکشیم، حرفی کاملا غلط می‌زنند. اگر افراد فعالیت اقتصادی سالمی انجام می‌دهند قطعا از اشراف و نظارت دولت هراسی ندارند. کسی از سرک کشیدن به حسابش هراس دارد که حسابش ناپاک است. این حساب‌های ناپاک، اقتصاد را هم ناپاک می‌کند!