- دکتر علی یحیی زاده عضو هیات علمی پژوهشگاه امنیت اقتصادی
طبق آمارهای رسمی و غیر رسمی میزان درآمدهای نفتی کشور از سال ۹۱ به دلیل اعمال تحریم های نفتی به نصف کاهش یافته است. این تحریم ها که توسط لابی صهیونیستی کنگره آمریکا به رهبری سناتور منندز طراحی شده، به جای پرداختن مستقیم به صنعت نفت ایران، خریداران نفت ایران را هدف قرار داده و موجب شده تا کشورهایی نظیر هند، ژاپن، کره جنوبی، ترکیه و چین مجبور شوند برای معافیت از تحریم های آمریکا، هر ۱۸۰ روز یکبار خرید نفت از ایران را کاهش دهند.
برای مقابله با این تحریم ها یک راه اساسی وجود دارد و آن کاهش وابستگی به نفت و افزایش صادرات غیر نفتی است. مقام معظم رهبری در این می فرمایند:
«البته من این را بگویم ـ این را یک بار دیگر هم چند ماه قبل از این گفتم ـ که آمریکائی‌ها اظهار خوشحالی کردند و گفتند که فلانی اعتراف کرد که تحریمها اثر گذاشته. بله، تحریمها بی‌اثر نبود؛ میخواهند خوشحالی کنند، بکنند. تحریمها بالاخره اثر گذاشت؛ این هم یک اشکال اساسی در خود ما است. اقتصاد ما دچار این اشکال است که وابسته‌ی به نفت است. ما باید اقتصاد خودمان را از نفت جدا کنیم؛ دولتهای ما در برنامه‌های اساسیِ خودشان این را بگنجانند. من هفده هجده سال قبل به دولتی که در آن زمان سر کار بود و به مسئولان گفتم کاری کنید که ما هر وقت اراده کردیم، بتوانیم درِ چاههای نفت را ببندیم. آقایانِ به قول خودشان “تکنوکرات” لبخند انکار زدند که مگر میشود؟! بله، میشود؛ باید دنبال کرد، باید اقدام کرد، باید برنامه‌ریزی کرد. وقتی برنامه‌ی اقتصادی یک کشور به یک نقطه‌ی خاص متصل و وابسته باشد، دشمنان روی آن نقطه‌ی خاص تمرکز پیدا میکنند. ۱۳۹۲/۰۱/۰۱»
گرچه ایشان از ابتدای دهه هفتاد تاکنون بارها بر اهمیت کاهش خام فروشی و حداکثر سازی صادرات محصولات با ارزش افزوده بیشتر تاکید کرده اند، اما متاسفانه مسئولان اسبق نفتی – که در دولت جدید نیز مجددا متصدی امر شده اند – سیاست دیگری برای خود تعریف کرده و آن را پیگیری کرده و امروز هم ظاهرا همان مسیر را ادامه میدهند! البته در پاسخ به منتقدین هم استدلالی در آستین دارند:
« دولت در حال حاضر منابع لازم برای پرداخت حقوق کارمندان خود ندارد چه برسد به سرمایه گذاری چند میلیارد دلاری برای احداث پالایشگاه!!»
گرچه دهها میلیارد دلار منابع ارزی بانک مرکزی (به غیر از سهم بودجه) در اختیار وزیر محترم نفت قرار دارد (البته در حساب شرکتهای خارجی جناب زنجانی!) تا طرحهای نفتی را تامین مالی کند و استدلال مذکور چندان پذیرفته نیست، اما فرض میکنیم که واقعا مشکل از کمبود منابع باشد و ساخت پالایشگاههای بزرگ نامقدور. بنابر این باید سراغ راهکاری رفت که بدون نیاز به سرمایه گذاری خارجی و بدون نیاز به منابع هنگفت، بتوان نفت خام کشور را تبدیل به بنزین، گازوئیل و دیگر فرآورده های نفتی کرد.
شاید همین معما باعث شده تا بگویند «این کار شدنی نیست»!
اما این کار ممکن است. راهکار همانی است که آقای رضایی (آقا محسن) در ایام انتخابات مطرح کرد: «احداث یا خرید پالایشگاه های موبایل یا همان مینی ریفاینری!». محسن رضایی در گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما:
«یک میلیون بشکه نفت اضافی من الان دارم تو چاهها هست چون نمی گذارند بفروشیم این یک میلیون بشکه نفت را انشاءالله تبدیل به فرآورده هایی می کنیم از طریق پالایشگاه و پالایشگاههای موبایل بیست هزار بشکه ای سی هزار بشکه ای که به طور گسترده هم در کشور و در استان ها مخصوصاً استان های مرزی مستقر می کنم و فرآورده های بسیار زیادی را ما تولید می کنیم و به بیرون می فرستیم حساب کردم صد و پنجاه میلیارد دلار فقط از طریق تبدیل کردن این یک میلیون بشکه نفت به فرآورده هایی که به کشورهای اطراف می دهیم حالا ببینیم آمریکا می تواند بیاید این در حقیقت صیادهای ما را و دریانوردهای ما را یا مردم عزیزی که تو این استان های مرزی از کوه های تیز و تند هم بالا می روند از آن طرف وارد می شوند می توانند جلوی صادرات عظیم ایران را بگیرند و ما را محاصره اقتصادی کنند». ۱۰/۳/۹۲
البته آقای رضایی خبر نداشت که امکان تولید داخلی این پالایشگاه ها هم وجود دارد. خوشبختانه مدتی است که با تلاش گروهی از نخبگان دانشگاه صنعتی شریف، فناوری مبتنی بر نانو ساخت پالایشگاه های موبایل در داخل کشور بومی سازی شده است. بر این اساس می توان با هزینه ای معادل ۱۱ میلیارد تومان یعنی کمتر از یک پنجم هزینه مشابه خارجی – که در توان هر فعال بخش خصوصی هست – یک پالایشگاه موبایل با ظرفیت پالایشی ۲۵۰۰ بشکه (نفت خام یا میعانات) در روز ایجاد کرد که با نرخ عالی بازگشت سرمایه (IRR) 50 درصد ظرف کمتر از دو سال به بهره وری می رسد.
بنابر این به جای صرف بیش از ۳ میلیارد دلار برای ایجاد پالایشگاه ۱۲۰ هزار بشکه ای در پنج سال، میتوان به هزینه ۲۵۰ میلیون دلار (کمتر از یک دهم) و با کمک فعالان بخش خصوصی تعداد ۴۸ پالایشگاه موبایل با همین ظرفیت پالایشی ایجاد کرد. به همین ترتیب وزارت نفت می تواند با کمک بخش خصوصی شهرکی از پالایشگاه های موبایل در پارس جنوبی ایجاد کند و به جای صادرات نفت خام و میعانات گازی و واردات بنزین حاصل از فرآوری آن از چین و کشورهای آسیایی، خود ضمن تامین نیاز داخلی اقدام به صادرات بنزین، گازوئیل و محصولات با ارزش افزوده بالاتر کند.
با توجه به قیمت بالای بنزین و گازوئیل در کشورهای همسایه و منطقه و امکان صادرات دریایی و زمینی – که به دلیل قاچاق امکان تحریم آن حتی برای دولت ایران وجود ندارد چه برسد به آمریکاییها! – میتوان گفت پیاده سازی این راهبرد مترادف با از کار افتادن سلاح تحریم های نفتی است و این همان برگ برنده ایران برای برگزاری مذاکرات موفق و وادار نمودن دشمن به عقب نشینی است.
در پایان گفت آقای زنگنه، از شما انتظار نداریم که تحریمهای خارجی را کم کنید. لطفا فقط تحریمهای داخلی را بردارید. راه را برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در این حوزه باز کنید. اتفاقا خوب است که بابک خان هم بیایند در این حوزه سرمایه گذاری کنند.
ممکن است سوالی برای خواننده پیش آید که اگر واقعا اینقدر راحت میشود با تحریمها مقابله کرد، چرا در دولت گذشته اقدامی نشد؟
سوال خوبی است که باید گفت پاسخ آن در سریال نوشدارو به خوبی بیان شد.
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰