برخی فکر می‌کنند رتبه سرمایه‌گذاری میبد باید به هر قیمتی حفظ شود حتی اگر منجر به مرگ مردم شود!/ روابط باعث شده تا مسئولین نتوانند مقابل خلافهای برخی صاحبان معادن بایستند

• هر روز که می‌گذرد، مردم نجیب و متدین شهرستان میبد با ابعاد جدید و تجربه نشده‌ای از عواقب ‌ایجاد خط تولیدهای پیاپی کاشی و سرامیک در دیارشان مواجه می‌شوند. تجربه‌هایی که بعضا شیرین و بعضا تلخ بوده و هستند اما مسئله ‌اینجاست که خیلی وقت است، تلخی قضیه بر شیرینی آن چربیده و می‌رود که آن را مضمحل کند.‌ این مسئله ما را بر آن داشت تا برای صیانت از فرهنگ، امنیت، اقتصاد و محیط زیست دیار آبا و اجدادی‌مان تلاش کنیم و بر همین مبنا تصمیم گرفتیم تا در سلسله گفتگوهایی فنی و کارشناسی و به دور از مسائل حزبی و قبیله‌ای به آسیب شناسی علمی ‌معضلات ناشی از توسعه نامتوازن صنایع کاشی و سرامیک در میبد بپردازیم. در گام اول به سراغ محمد رضا رجایی رفتیم؛ چرا که او حدود ۶ سال از نزدیک مماس با‌ این مشکلات، سکان فرمانداری میبد را در دست داشته و مطمئنا اطلاعات ذیقیمتی در‌این باره دارد. مصاحبه ما با وی، حدود یک ساعت به طول انجامید و او به نکات جالب و بعضا تاسفباری اشاره کرد. نکاتی که نشان می‌دهد چقدر ما درباره معضلات یاد شده غافل هستیم. هر چند ‌این نکات، بعضا علامت سوال جدی را در ذهن مخاطب ‌ایجاد می‌کند که دولت قبل برای مهار‌این معضلات چه کرد اما هدف ‌این گفتگو آن است که مردم، نخبگان و مسئولین تجارب گذشته را چراغ راه قرار دهند و گریزگاهی از‌ این وضعیت نه چندان سفید بیابند. انشاءالله در آینده نزدیک قصد داریم تا گفتگویی با جناب آقای فلاح -فرماندار کنونی شهرستان- نیز داشته باشیم که این امر بستگی به همکاری و میل ایشان دارد. قسمت دوم گفتگوی میبدما با محمد رضا رجایی -فرماندار سابق میبد- را بخوانید:

* آیا اعطای مجوز به صنایع کاشی و سرامیک در شهرک صنعتی جهان آباد و… متوقف شده است؟

مسوولین شهرستان مطلقا نمی توانند مجوز بدهند. در شهرستان میبد ابتکار عملی به خرج دادیم و کمیته ارزیابی ستاد سرمایه گذاری را تشکیل دادیم و با توجه به شناخت عمیقی که نسبت به میبدی ها داریم در ابتدای امر در زمینه موقعیت شهرستان از لحاظ ظرفیت تولید کاشی و… بررسی می کنیم و بعد مجوز می دهیم. ولی چون متأسفانه این ساختار ایجاد شده، یک ساختار تعریف شده رسمی نیست، معاونت عمرانی و کمیته ماده ۱۳ توجهی به این موضوع ندارند. حدود سه سال پیش جلسه ای با استاندار سابق و فرمانداران شهرستان های استان یزد داشتم. بنده به استاندار گفتم در حالیکه فرمانداران باید پیرامون صفر تا ۱۰۰ همه اتفاقاتی که در شهرستانشان اتفاق می افتد، پاسخگو باشند ولیکن اکثر تصمیمات حساس از جمله مجوز کارخانجات، آب، وام، زمین و.. در مرکز استان اتخاذ می شود و این در حالی است که شاید بسیاری از کسانی که با مجوز استانداری، زمین دریافت می کنند زمین خوار باشند. بنابراین در این جلسه پیشنهاد دادم که تا قبل از تصمیم گیری استاندار برای افزایش سرمایه در هر زمینه ای تصمیم در همان شهرستان صورت گیرد. آقای استاندار سابق از این پیشنهاد استقبال کردند. همین درخواست توسط دیگر فرمانداران مورد استقبال قرارگرفت و بعدها این مسئله دچار تغییر شد. هم اکنون مجوز راه اندازی واحد تولید کاشی توسط وزارت صنعت معدن و تجارت اخذ می شود ولیکن در موقع اعطای مجوز زمین، آب و… مسوولین مربوطه در شهرستان ها باید تصمیم بگیرند اما هم اکنون در مورد روال اخذ مجوز چنین واحدهای اطلاعی ندارم.

به عبارت دیگر کمیته شهرستان تصمیم می گیرد و سپس به مرکز استان ابلاغ می کند. کمیته زیربنایی به ریاست معاون عمرانی استاندار با حضور ۱۰- ۱۵ نفر مدیرکل تشکیل می شوند که فرد درخواست کننده مجوز باید در این کمیته دفاع کند. زمانی ممکن است این پروژه باید در شهرک شمس آباد اجرا شود ولی مدیرعامل با اجرای آن در شهرک جهان آباد موافق باشد و مدیرکل محیط زیست، روسای منابع طبیعی، میراث فرهنگی، جهاد کشاورزی، آب، گاز، مخابرات حضور دارند و تنها فرماندار تصمیم گیرنده نیست. اما فرماندار نسبت به گذشته نقش مهمتری در این زمینه دارد و خنثی نیست. فرد سرمایه گذار مدارک و درخواست های خود را به اداره کل صنعت معدن و تجارت می دهد و درصورت توافق مسوولان ظرف ۲۴ ساعت مجوز راه اندازی واحد مدنظر فرد صادر می شود و لیکن این مجوز خود بخود که به صنعت تبدیل نمی شود این مجوز شروع یک کار بزرگ است و باید برای اخذ مجوز گاز، آب، مخابرات ومهم تر از همه زمین در شهرستان اقدام کنند.

*آیا در سه سال گذشته تاکنون هیچ واحدی در شهرک جهان آباد تأسیس نشده؟

درمورد اعطای مجوز راه اندازی واحد صنعتی در شهرک جهان آباد، مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی تصمیم می گیرد. اخیراً دکتر بابایی معاون برنامه ریزی استاندار در مصاحبه ای گفتند که از هم اکنون استقرار صنایع آلاینده در دشت یزد- اردکان ممنوع است ولی این مجوزهایی که داده شده برای مدت زمان طولانی در اختیار افراد متقاضی قراردارد و احتمالا راه اندازی واحدهای جدید تا ۵ سال آینده ادامه خواهد داشت مگر اینکه مسوولین شهرستان از پیشروی واحدهای کاشی جلوگیری کنند.

ما در شهرستان میبد صنایع دیگر مانند صنایع داروئی، غذا، فلزی، برق، نساجی، پوشاک، شیمیایی، سلولزی و همچنین صنایع معدنی و کانی های غیرفلزی کاشی و سرامیک داریم. از این رو افراد می توانند به صنایع دیگر ورود پیداکنند و حتی در سال ۹۰ دولت سابق ابتکار بسیار ارزنده ای را انجام داد و کارگروههای توسعه کشاوزی تشکیل داد. آقای احمدی نژاد با هدف بازسازی، توسعه و رونق بخش کشاورزی، اختیار دولت در زمینه کارگروههای توسعه کشاورزی به استانداران تفویض کردند. از این رو استانداران این اختیار را به فرمانداران تفویض کردند و وام های میلیاردی با بهره ۷ درصد به بخش کشاورزی و دامپروری اعطا شد و مسوولین مرتب پیگیر استفاده افراد متقاضی تسهیلات کشاورزی بودند. این روند باید ادامه داشته باشد. این ساختار به این دلیل صحیح بود که بجای اینکه مسیر صعب العبور بوروکراسی برای واگذاری آب و زمین و… که در ادارات مختلف به مدت طولانی وقت صرف می شد، تنها در شهرستان روند اخذ مجوز صورت می گرفت.

یکی از صنایع پاک که مورد تأکید بنده بوده، صنایع تبدیلی، کشت گلخانه ای، دامپروری بویژه در بخش ندوشن بوده است.

*آیا بخش ندوشن جزو دشت یزد اردکان محسوب می شود؟ آیا ممکن است استقرار صنایع آلاینده در ندوشن انجام شود؟

ندوشن جزء دشت اردکان محسوب نمی شود و البته این بخش در حال حاضر، زیرساخت های لازم برای استقرار صنایع بزرگ را ندارد و یک شهرک صنعتی کوچک در حال تکمیل زیرساخت وجود دارد. بنابراین اول باید زیرساخت های لازم انجام شود و سپس صنایع استقرار پیدا کند. به نظر بنده اگر به دو نکته برای استقرار صنایع در ندوشن توجه شود، از پتانسیل این منطقه به خوبی استفاده می شود: یکی وجود معادن و دیگری بحث دامپروری.

* اما داد مردم و مسئولین محیط زیست از آلایندگی این معادن در آمده!

معادن به این دلیل آلاینده است که دستگاههایی که مجوز صادر می کنند، نظارت قوی بر استخراج معادن ندارند. هم اکنون معادن بزرگ سنگ آهن در منطقه وجود دارد که بسیار بیش از ظرفیت قانونی استخراج می شود و به کشورهای دیگر صادر می شود. بنده بارها با مدیرکل صنعت معدن تجارت استان این مورد را گوشزد کردم اما می گویند: پرونده دارد. اما روابط و به دلایل دیگر باعث شده تا نتوانند در مقابل این خلاف های انجام شده، بایستند. اگر صاحبان معادن در چارچوب ضوابط و قوانین عمل کنند قطعا نباید آلاینده باشند. معادن در حاشیه مراتع ذی قیمت نباید استخراج شود اگر هم چنین اتفاقی افتاد باید جبران خسارت شود. ثانیا باید نظارت شود. اگر نظارت صورت گیرد معادن به اندازه لازم استخراج می شود. اما مشکل استخراج معادن، عدم نظارت کافی است. چرا که اداره صنعت معدن و تجارت، کشاورزی و دیگر دستگاههای ناظر باید نظارت بیشتری داشته بانشند.

*آیا صنایع غذایی و تبدیلی و… در ردیف صنایع کاشی قرار دارد؟

خیر! اصلاً! صنایع غذایی، سلولزی به نوعی سبز هستند. صنایع داروسازی و لامپ کم مصرف در رده صنایع HighTech قرارمی گیرند و سرمایه گذاران می توانند در این بخش ها نیز فعالیت داشته باشند.

* شنیده ایم اخیرا صنایع لعاب سازی در میبد رشد پیدا کرده اند. درباره این صنایع توضیح می دهید؟

در این بخش به نظر می رسد سلامتی کارکنان این کارخانه ها در خطر است و متأسفانه تعداد این واحدها در حال افزایش است و این صنعت در رده صنایع کاشی و سرامیک قراردارد.واگر صنایع لعاب سازی به صورت سنتی ادامه پیداکند واقعا برای شهر و بویژه برای کارگران مضر است و به نظر می رسد که آلاینده هم باشد. همچنین کارگران کارخانجات کاشی بویژه در بخش سنگ شکن، سلامتی شان در معرض خطر است.

*چند درصد صاحبان صنایع در میبد فعالیت های خیری دارند؟

اولا باید از صاحبان سرمایه در بخش های مختلف تشکر داشته باشم بخشی از آنها بصورت ویژه برای مثال مدرسه سازی، بیمارستان و… کمک می کنند اما بخش قابل توجهی هم هستند که متأسفانه در زمینه کمک به شهر اصلا حضور ندارند و به اندازه سرمایه ای که دارند نقش زیادی در کمک های خیری ندارند.

*یک نکته ای وجود دارد که در قبال فشاری که شما به صاحبان کارخانجات وارد می سازید، بحث فرار سرمایه و تهدید به اخراج کارگر روی می دهد آیا این شرایط هنوز هم ادامه دارد؟

متأسفانه به نظر بنده قانون کار باید اصلاح شود. قانون کار تا حد زیادی مدافع سرمایه گذار است و توجه جدی برای دفاع از حقوق کارگر نشده و همه دولت قول مساعد برای بازنگری آن دادند و متأسفانه تاکنون تفاوتی نکرده. قانون کار باید به نوعی باشد که هم حقوق سرمایه گذار و هم حقوق کارگر رعایت شود. هم اکنون کارخانجات نیاز مبرمی به کارگر دارند اما فوق العاده مهاجرت سنگین است و به سرعت جبران می کنند.

* در گفتگو با برخی از افراد درباره معضلات ناشی از رشد بی رویه خط تولید کارخانه های کاشی و سرامیک، آنها بیشتر نگران پایین آمدن رتبه سرمایه گذاری میبد در میبد هستند. نظر شما چیست؟

این افراد باید شناخت خود نسبت به مسائل سرمایه گذاری را از سطح پایین به شناخت عمیق تر سوق دهد. ظرفیت سرمایه گذاری در شهرستان میبد به ویژه در صنایع آلاینده حقیقتا پُر شده است. دو سال گذشته در جلسه خیّرین عرصه سلامت با امام جمعه میبد، یکی از افراد حاضر که گاهگاهی در عرصه صنعت کاشی نیز حضور داشتند، گفتند: آقای فرماندار شما باعث فرار سرمایه می شوید. برخی کارخانجات کاشی به دیگر مناطق رفتند. بنده گفتم: در حدود ۷ ماه گذشته جلسه ستاد سلامت استان با حضور دکتر میرمحمدی و استاندار سابق برگزار شد. دکتر میرمحمدی –رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی- اشاره کردند که دشت یزد اردکان از جهت استقرار صنایع آلاینده در وضعیت نگران کننده ای است و توجه مسوولین را به عدم سرمایه گذاری بیش از حد جلب می کردند. میبد از جهت بیماریهای تنفسی و از جهت آلاینده هایی که به کشاورزی لطمه وارد می سازد و از جهت مشکلات دیگر در وضعیت نگران کننده ای قراردارد. بنابراین ناگزیر صنایع کاشی و سرامیک باید در مناطق دیگر سرمایه گذاری شود یا اینکه صنایع پاک در میبد راه اندازی شود. بعضی ها فکر می کنند رتبه سرمایه گذاری میبد باید به هر قیمتی حفظ شود حتی اگر منجر به مرگ مردم شود!

رتبه سرمایه گذاری زمانی ارزشمند است که چالشی برای بخش های دیگر بوجود نیاورد. هم اکنون سرمایه گذاری بدین شکل به چالشی برای فرهنگ ما و کشاورزی و بهداشت و درمان ایجاد شده است درحالی که هنوز بر سرمایه گذاری در این بخش تأکید می کنند. این نشان می دهد که مطالعات مسوولان علمی نیست و از اطلاعات سطحی برخوردارند.