سرگشاده با دکتر صادق زیباکلام

•  امیرحسین ثابتی

بسمه تعالی

 جناب آقای دکتر صادق زیباکلام

با عرض سلام و خسته نباشید

 این روزها که همچنان بحثهای مختلفی درباره «توافقنامه ژنو» و «فتح الفتوح دولت تدبیر و امید» در افکار عمومی و رسانه ها مطرح است، به عنوان شاگرد سالهای نه چندان دور و دوستدار همیشگی شما، مواضع و نظرات حضرتعالی در این باره را دنبال می کنم.

آنچه در این میان برای بنده قابل پیش بینی بود و هست، دفاع محکم شما از این قرارداد و تجلیل از زحمات دکتر ظریف و رییس جمهور محترم آقای دکتر روحانی است، شما در مجموع دیپلماسی دولت جدید را مثبت ارزیابی می کنید، نتیجه این توافقنامه را به نفع ایران و در راستای بهبود اوضاع اقتصادی می دانید، معتقدید می توان از این به بعد با امریکا و برخی کشورهای اروپایی دیگر رابطه بهتری داشت و در مجموع این اقدام دولت را یک گام بزرگ رو به جلو جهت پیشرفت و ارتقای کشور توصیف می کنید.

 این محورها را در یادداشت ها، گفتگوها و مناظره های حضرتعالی طی روزهای بعد از توافق ژنو تا کنون می توان به کرات مشاهده کرد و بدیهی است این مواضع شما نیز از روی اعتقاداتتان بوده و ادله متعددی جهت دفاع از آنها دارید، چه آنکه با شناختی که طی سالهای گذشته از شما دارم، همواره انسانی «صادق» بوده اید که مواضع تان از روی اعتقاداتتان است و از بیان علنی آن نیز ابایی ندارید.

آقای دکتر زیباکلام!

 شما نیک می دانید این توافقنامه در داخل کشور منتقدان فراوانی نیز دارد و علیرغم روزهای نخست بعد از توافق که خیلی ها از روی بی اطلاعی تصور می کردند همه چیز به خوبی تمام شده و هم حقوق هسته ای ایران تثبیت شده و هم اقتصاد ایران در سراشیبی صعود قرار گرفته است، این روزها کمتر چنین تصوری از توفق ژنو در ذهن بسیاری از مردم وجود دارد و روز به روز سوالات بیشتری درباره مفاد این قرارداد، تعهدات ایران به ۱+۵ و هم چنین آینده مبهم آن در افکار عمومی بوجود آمده است.

بسیاری از مردم می پرسند این چه پیروزی و فتح الفتوحی است که در ازای تعطیلی کامل نیروگاه اراک، تعلیق غنی سازی ۲۰%، بازدید هر روزه جاسوسان بین الملی از تاسیسات هسته ای و در یک کلمه توقف برنامه هسته ای کشور، قرار است کمتر از ۵ درصد از کل دارایی های بلوکه شده کشور آن هم طی ۶ نوبت به مردم ایران باز پس داده شود؟

 این چه پیروزی بزرگی محسوب می شود که وقتی رییس جمهور محترم در جمع مردم اهواز در تشریح معنای توافق ژنو می گوید این توافق «یعنی تسلیم قدرت های بزرگ در برابر ملت بزرگ ایران و شکستن سد تحریم» اما ساعاتی بعد برخی از هواداران دولت از جمله حضرتعالی نیز در اعتراض به این مساله از رییس جمهور می خواهند در چارچوب واقعیات صحبت کرده و از بیان سخنان هیجان زده و پوپولیستی اجتناب شود؟

این چه پیروزی بزرگی است که مقامات امریکایی اعلام می کنند صحبت های رییس جمهور و وزیر خارجه ایران در وصف توافقنامه ژنو و تثبیت حقوق هسته ای ایران، فقط مصرف داخلی دارد و ایران برای اولین بار در ده سال گذشته ضمن عقب نشینی، تاسیسات هسته ای اش را تعطیل کرده است و در صورت نقض این قرار داد، همچنان گزینه نظامی روی میز خواهد بود؟

 استاد عزیز و بزرگوار

شاید دفاع شما و خیلی دیگر از حامیان دولت از توافقنامه ژنو این روزها برای بخش زیادی از مردم تعجب آمیز باشد اما برای بنده حقیر که طی سالهای گذشته افتخار حضور در کلاس های شما را در دانشگاه تهران داشتم، اصلا عجیب نیست و اتفاقا قابل پیش بینی نیز بوده و هست.

 هنوز خاطرم هست کلاس های شیرین و جذاب شما را که با اشتیاق در آن حاضر می شدم و شنیدن نظرات متفاوت حضرتعالی برایم تازگی داشت اما به همان میزان، نسبت به برخی اظهارات شما در حیرت و بهت فرو می رفتم، از جمله زمانی که در بررسی و توضیح عملکرد قاجارها در بسیاری از مواقع به عنوان مدافع اقدامات آنها ظاهر می شدید و پادشاهان قاجار را لزوما خائن ندانسته و حتی از قراردادهای گلستان و ترکمنچای در آن شرایط دفاع می کردید.

 شما معتقد بودید قضاوت امروز ما نسبت به عملکرد ۲ قرن قبل قاجارها درست نیست و باید اقدامات آنها را در چارچوب و شرایط آن روزها تفسیر کرد، پس اگر فتحعلیشاه پس از شکست از روس ها اقدام به انعقاد قراردادهای گلستان و ترکمنچای کرده است، چندان مقصر نبوده چون نمی شد از موضع یک کشور شکست خورده، بهتر از آن قراردادی را با طرف مقابل امضا کرد.

 در همین راستا چندی قبل نیز گفتگوی شما را با شماره ۳۹ ماهنامه نسیم بیداری را مطالعه می کردم و در ادامه همان مباحث مورد اشاره در کلاس هایتان، زمانی که خبرنگار از شما درباره قرارداد ترکمنچای  می پرسد «پس گر شما هم جای فتحعلیشاه بودید همین کار را می‌کردید ؟» شما قاطعانه پاسخ می دهید: «قطعا راهکار دیگری نبود» و زمانی که باز خبرنگار از شما می پرسد «پس شما این نوع عقب نشینی را خیانت نمی دانید؟» صراحتا می فرمایید: «اصلا و ابدا. من بر این باورم عباس میزرا و فتحعلیشاه کاملا عقلایی رفتار کردند … در دیپلماسی بسیاری از عقب نشینی های خردمندانه برای کشور بسیار بیش از سیاست های تهاجمی ومتهورانه بی پشتوانه سود به همراه داشته است.»

 آقای زیباکلام!

بخش قابل توجهی از اختلافات امروز دو دیدگاه موافق و منتقد توافقنامه ژنو نیز دقیقا همینجاست و در واقع منطق اصلی منتقدان این قرار داد این است که اساسا چرا  مسئولان ما باید به جای اتکا به توانمدی های داخلی و در یک کلمه «قدرت درونزای ملی»، به مذاکرات با بیگانگان دل خوش کرده و منتظر گشایش امور داخلی توسط خارجی ها باشند؟

 این بدیهی است که توان نظامی ایران دوران قاجار به مراتب از توان نظامی روسیه تزاری ضعیف تر بود و شکست ما در آن جنگ نیز چندان نکته عجیبی محسوب نمی شود اما «ریشه اصلی» این اتفاق را باید شناخت و آن اینکه شکست ما از روس ها زمانی رخ داد که در سایه بی کفایتی پادشاهان قاجار قبل از جنگ دوم با روسیه، ایران با دل خوش کردن به مفاد عهدنامه فین کن اشتاین که با فرانسه منعقد کرده بود، با امید به کمک های نظامی و تسلیحاتی فرانسوی ها به جنگ با روسیه اقدام می کند اما در عمل فرانسوی ها به تعهد خود عمل نکرده و در این میان حتی فتوای علما مبنی بر جهاد در مقابل روس ها نیز کارگر نمی افتد و نتیجه آن شکست از  روس ها و نهایتا عقد توافقنامه ننگین ترکمنچای می شود.

استاد عزیز و بزرگوار!

 شما اخیرا در نامه به یکی از نمایندگان مجلس نیز ضمن طرح این پرسش که دستاوردهای مقاومت ده ساله هسته ای مردم چه بوده است، اظهار داشته اید که نباید به خاطر تعلیق غنی سازی ۲۰% ناراحت بود چرا که با هزینه کمتری می توانیم آن از کشورهای دیگر خریداری کنیم اما عجیب است که نه تاریخ زمان قاجار را، که تاریخ معاصر و آن هم سه سال قبل را فراموش کرده اید که بعد از بیانیه تهران در سال ۱۳۸۹ که دولت آقای احمدی نژاد پذیرفت با اعتماد به چراغ سبز امریکایی ها به برزیل و ترکیه، جمهوری اسلامی ایران ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کمتر غنی شده در ترکیه به امانت بگذارد و طرف مقابل نیز با وساطت برزیل و ترکیه ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم مورد نیاز رآکتور تهران را ظرف یک سال به جمهوری اسلامی تحویل دهد، چه اتفاقی افتاد؟

این توافقنامه نیز عمر درازی نداشت چرا که طرف مقابل علیرغم پذیرفتن اولیه این موضوع، نه تنها در عمل از فروش سوخت به ایران امتناع کرد بلکه به فاصله یک ماه بعد در خرداد ۸۹ دور جدیدی از تحریم ها علیه ایران را اعمال کردند، تحریم هایی که هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت امریکا درباره آنها گفت: «گمان می کنم منصفانه است (که بگویم) این تحریم ها مهمترین تحریم هایی است که ایران تا کنون با آن روبه رو شده است.»

 .آقای دکتر زیباکلام!

در پایان جا دارد تاکید کنم که این نوشتار درد و دل یک شاگرد سابق با شما بود، شاگردی که با همه اختلاف نظرات و تفاوت دیدگاه هایش با شما، یکی از شیرین ترین کلاس های دوران تحصیلش را با شما گذرانده است و تردیدی ندارم که با توجه به سعه صدر و صداقتی که همواره از حضرتعالی در زهنم باقی مانده است، این نوشتار را حمل بر جسارت نکرده و صرفا نظرات متفاوت یکی از شاگردان خود می دانید.

 با آرزوی توفق و سربلندی شما

بهمن ماه ۱۳۹۲