شیارهای لرزاننده در خیابان های میبد و اتلاف بیت المال در آزمون و خطا

طبق آمارها بیشترین بازدهی و کارایی شیارهای لرزاننده در جاده های بین شهری(جاده های مستقیم و خسته کننده) و در جهت جلوگیری از انحراف از مسیر بوده است

علی فلاح یخدانی/ فارغ التحصیل مهندسی عمران دانشگاه تهران

امروزه در کشور ما حوادث و سوانح جاده ای آمار بالای تلفات انسانی را به خود اختصاص داده است تا جائیکه هر ساله عزم و اراده مسئولان مرتبط کاهش این تصادفات و سوانح جاده ای می باشد. در این میان تصادفات وسایل نقلیه در شهرها و مناطق مسکونی نیز شامل این سوانح غیر طبیعی می باشد. از این رو اهمیت موضوع ترافیک شهری و نقش مسئولان مرتبط با این امر  هویدا می شود.
در شهرستان میبد نیز به دلیل وجود تعداد زیاد موتور سیکلت نسبت به جمعیت شهر آمار تصادفات شهری بسیار بالاست و همیشه یکی از دغدغه های مسئولان ذیربط یافتن راه حل های مناسب و کارشناسی برای جلوگیری از بروز این حوادث بوده است. اما متاسفانه سالیان متمادی است که مسئولان دلسوز به جای اجرای راه حل های کاربردی وکارشناسی بیشتر به صورت آزمون و خطا کار می کنند و مردم هر ساله شاهد این گونه تصمیمات هستند که بعد از مدتی برچیده شده و راه حل دیگری جایگزین آن می شود که علاوه بر عدم پاسخگویی به مشکل ترافیک شهر،  این آزمون و خطا خسارت ها و هزینه های گزافی را روی دست بیت المال ( و نه مسئولان ) می گذارد.
اخیرا یکی از کارهای غیر کارشناسی و غیر فنی مسئولان امر ایجاد شیار زنی عرضی در بعضی از نقاط شهری بوده است که با علامت سوال مردم مواجه شده است. روبروی فرمانداری و ورودی محله شاه جهان آباد از نقاطی هستند که در آنجا از شیارهای لرزاننده(و یاهشدار دهنده) استفاده شده است. نقاط انتخابی و همچنین نوع شیار لرزاننده(و یاهشدار دهنده) مورد استفاده در این مکان ها دقیقا محل بحث و مورد انتقاد نگارنده می باشد. بهتر است برای آشنایی خوانندگان به موارد استفاده از شیارهای لرزاننده(و یاهشدار دهنده) اشاره شود.
شیارهای لرزاننده(و یاهشدار دهنده) بیشتر  برای جلوگیری از خروج وسیله نقلیه از مسیر حرکتی خود(انحراف به چپ و راست) تحت تاثیر عواملی همچون خستگی، خواب آلودگی و خروج از مسیر به علل مختلف از قبیل آب و هوای نامناسب(مه و کولاک) و به تبع آن واژگونی یا برخورد با وسایل نقلیه روبرو می باشد و اغلب در جاده های بین شهری و شاهراها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین می توان به موارد استفاده دیگر اشاره کرد که به صورت مختصر در ذیل آمده است:
–    نقاطی که در جاده ( جاده های بین شهری، بزرگراهها و …) تغییراتی صورت می گیرد. (عوارضی ها، خروجی اتوبان ها و ….)
–    آگاه بخشی به راننده بدون هیچگونه خطر و حواس پرتی
–    افزایش قابلیت دید خط کشی های اجرا شده بر روی شیارها
–    پیچ های خیلی تند و خطرناک
طبق آمارها بیشترین بازدهی و کارایی شیارهای لرزاننده در جاده های بین شهری(جاده های مستقیم و خسته کننده) و در جهت جلوگیری از انحراف از مسیر بوده است. همچنین استفاده از شیارهای لرزاننده برای لاستیک و اتاق خودرو فوق العاده مضر می باشد. با مشاهده موارد بالا غیرکارشناسی بودن طرح عیان می شود و باید برای آن دلیل عقلانی و قانع کننده ای وجود داشته باشد.
برای بررسی بیشتر به دستورالعمل اجرایی طرح کنترل و کاهش خروج وسایل نقلیه از راه با ایجاد شیارهای هشدار دهنده و لرزاننده مراجعه می کنیم تا غیر فنی بودن طرح نیز مشخص شود. در بند ۴ و۵ این دستورالعمل از بایدها و نبایدهای استفاده از این طرح سخن به میان آمده است که در ذیل عین دستور العمل آورده می شود.

۴- محورها و مقاطع مورد نظر برای اجرای شیارهای لرزاننده:
۴-۱ – در راههای بین شهری با سرعت مجاز بالای ٨۵ کیلومتر برساعت با اولویتهای ذیل:
-به ترتیب در آزادراهها، بزرگراهها و راههای اصلی
– به ترتیب در شانه آسفالتی و میانه آسفالتی
– در محورهای دارای ویژگی خسته و کسل کنندگی (از قبیل فاصله طولانی بین دو شهر متوالی، یکنواختی مسیر و….. )
۴-۲ – از شیارهای لرزاننده درنقاط و مقاطعی از راه که احتمال خروج، انحراف و واژگونی وسایل نقلیه در اثر خستگی و خواب آلودگی رانندگان با توجه به سوابق تصادفات وجود دارد .
تذکر: وجود شانه آسفالتی برای اجرای شیارهای لرزاننده کناری لازم است.
۵- شیارهای لرزاننده در نقاط ذیل نباید اجرا شوند:
۵-۱- در مقاطعی از راه که عبور وسایل نقلیه مجاز است ( از قبیل ورودی و خروجی به پارکینگ ها، محل خط کشی های منقطع، دوربرگردانها، تقاطعها و….)
۵-۲- استفاده عرضی در سطح سواره رو راه
۵-۳- در راهها و مقاطعی از راههای با سرعت مجاز کمتراز ٨۵ کیلومتر بر ساعت(به استثناء موارد مشمول بند ۲-۴)
۵-۴- بر روی پلها، روگذرها، زیرگذرها، راه های بتنی ومحدوده تقاطع ها
۵-۵- در راههای دارای خط کشی اکستروژن ( به طور کلی در استفاده از شیارهای لرزاننده خط کشی اکستروژن اولویت و تاکید با شیارهای لرزاننده می باشد اما در صورت وجود خط کشی اکستروژن بهتر است تا زمان از بین رفتن آن از شیارهای لرزاننده استفاده نشود)
اکنون مخاطب گرامی، کاملا به غیر کارشناسی بودن طرح و هم غیرفنی بودن آن پی می برد و اجرای اینگونه طرح ها و نهادهای تصمیم گیرنده را زیر علامت سوال بزرگی قرار می دهد. حال آیا می توان گفت در نقاطی که این طرح پیاده شده است شرایط به گونه ایست که شامل موارد بالا می شود؟ چه میزان از آمار تصادفات میبددر این نقاط اتفاق افتاده و به چه اندازه در اجرای چنین طرحی لحاظ شده است؟

در خوشبینانه ترین حالت ممکن میتوان گفت مسئولانی که قصد اجرای چنین طرحی را داشتند حداقل می توانستند از انواع دیگر شیارهای لرزاننده ( نوع ملایمتر ) استفاده کنند و نه اینکه از بدترین نوع آن که برای شیارهای کناری جاده ها بکار می رود بهره گیرند.
نگارنده امیدوار است این نقد باعث شود تا  مسئولان ذیربط نگاه کارآمدی به مقوله ترافیک شهری و تصمیمات اتخاذ شده داشته باشند و اجرای طرح های ترافیکی با مطالعه و مشورت تخصصی و فنی کارشناسان همراه باشد.

با آرزوی توفیق روز افزون برای مسئولان